KLASİK DONEM OSMANLI TOPLUM YAPISI
Osmanlılarda da halk yönetenler ve yönetilenler olmak üzere 2 gruptu.
a-Yönetenler: Yönetenler 4 ana gruptan oluşurdu.
1-Saray halkı; Topkapı sarayında yaşayan Enderun içoğlanları-Şehzadeler-padişah ve hanımları)
2- Seyfiye; Yönetimde bulunan asker kökenli devlet adamları ve askerleri kapsar. Bunlar vezir-azam, vezirler, kaptan-ı derya, Yeniçeri Ağası, Beylerbeyleri, sancak beyleri, Kapıkulu askerleri ve Tımar askerlerini kapsar.
3- İlmiye; din, Eğitim ve adalet işlerinden sorumlu grup olup şeyhülislam , Kazasker , kadılar , müftüler , müderrisler , imamlar ve medrese öğrencileri bu grupta yer alırlar.
4- Kalemiye, devlet dairelerinde çalışan memur ve bürokratları kapsar. Defterdar, Nişancı, Reisülküttab, kâtipler bu gruba girer.
b- Yönetilenler ise kısaca her din ve milletten oluşan halk kesimidir.
Osmanlı toplumunda sosyal Hareketlilik 2 şekilde olur:
1- Dikey hareketlilik; yönetilen iken yükselerek yöneticiler sınıfına dâhil olmak demektir. Dikey hareketlilik devşirme sistemi, ilim tahsil etme görevinde başarılı olama şeklinde olur. Ancak yönetici sınıfına geçmenin en önemli şartı Müslüman olmaktı.
2-Yatay hareketlilik ise, bir bölgeden başka bölgeye göç demektir. Omsalının kuruluş yılarlıda iskân politikası ile yatay hareketlilik sağlanmıştır. Ayrıca köyden şehre göç, Konar-göçer iken yerleşik hayata geçme ve son dönemlerde elden çıkan topraklardan (Balkanlar-Kırım vs) Anadolu’ya göç bu hareketliliğe örnektir.
Osmanlı da Millet sistemi adı verilen Din sistemi vardı. Buna göre Osmanlı toplumu Müslümanlar ve Gayr-ı Müslimler olarak ikiye ayrılmıştır. Müslümanlar Türkler, Araplar, Farslar, Berberiler,Arnavutlar,Boşnaklar ve Kafkas halklarıdır. Gayr-ı Müslimler ise; en kalabalık Ortodokslar olup İstanbul Fener Rum patrikhanesine bağlıydılar. Ortodokslar, Rumlar, Ruslar, Sırplar, Bulgarlar, Makedonlar, Lehler ve Karadağlılar dı. Ayrıca Ermeniler ise ayrı bir mezhep olarak görülürdü. 1492 den sonra Yahudi nüfusu Osmanlı da artmıştır.
Osmanlı ailesinde ise dini nikâhı Kadılar kıyar, çok eşli bir aile yapısı var. Önemli kişilerin birçoğunun haremleri var, konaklarda otururlardı. Hizmetkârlar dadılar vs. var Osmanlı toplumunda az da olsa köleye rastlanır. Evlilikte mehir adı verilen başlık parası vardır.
Osmanlı toplumunda Ahi Loncaları ve Vakıfların yeri büyüktür. Muhtaçlara yardım için birçok vakıf açılmıştır. Diyebiliriz ki dünya da en çok vakıf kuran toplum Osmanlı toplumudur.
Osmanlı Saray yaşantısı ise; Sarayda Birun, Enderun ve Harem bölümlerinde yaşam sürerdi. Haremde kadınlara müzik, resim, din ve edebiyat gibi dersler verilirdi. Osmanlılarda tatil günü Cuma idi. Şehirlerde esnaf, Tüccar ve memur-askerler yaşardı. Köylerde tarım, göçebelerde ise hayvancılık yapılırdı.
a-Yönetenler: Yönetenler 4 ana gruptan oluşurdu.
1-Saray halkı; Topkapı sarayında yaşayan Enderun içoğlanları-Şehzadeler-padişah ve hanımları)
2- Seyfiye; Yönetimde bulunan asker kökenli devlet adamları ve askerleri kapsar. Bunlar vezir-azam, vezirler, kaptan-ı derya, Yeniçeri Ağası, Beylerbeyleri, sancak beyleri, Kapıkulu askerleri ve Tımar askerlerini kapsar.
3- İlmiye; din, Eğitim ve adalet işlerinden sorumlu grup olup şeyhülislam , Kazasker , kadılar , müftüler , müderrisler , imamlar ve medrese öğrencileri bu grupta yer alırlar.
4- Kalemiye, devlet dairelerinde çalışan memur ve bürokratları kapsar. Defterdar, Nişancı, Reisülküttab, kâtipler bu gruba girer.
b- Yönetilenler ise kısaca her din ve milletten oluşan halk kesimidir.
Osmanlı toplumunda sosyal Hareketlilik 2 şekilde olur:
1- Dikey hareketlilik; yönetilen iken yükselerek yöneticiler sınıfına dâhil olmak demektir. Dikey hareketlilik devşirme sistemi, ilim tahsil etme görevinde başarılı olama şeklinde olur. Ancak yönetici sınıfına geçmenin en önemli şartı Müslüman olmaktı.
2-Yatay hareketlilik ise, bir bölgeden başka bölgeye göç demektir. Omsalının kuruluş yılarlıda iskân politikası ile yatay hareketlilik sağlanmıştır. Ayrıca köyden şehre göç, Konar-göçer iken yerleşik hayata geçme ve son dönemlerde elden çıkan topraklardan (Balkanlar-Kırım vs) Anadolu’ya göç bu hareketliliğe örnektir.
Osmanlı da Millet sistemi adı verilen Din sistemi vardı. Buna göre Osmanlı toplumu Müslümanlar ve Gayr-ı Müslimler olarak ikiye ayrılmıştır. Müslümanlar Türkler, Araplar, Farslar, Berberiler,Arnavutlar,Boşnaklar ve Kafkas halklarıdır. Gayr-ı Müslimler ise; en kalabalık Ortodokslar olup İstanbul Fener Rum patrikhanesine bağlıydılar. Ortodokslar, Rumlar, Ruslar, Sırplar, Bulgarlar, Makedonlar, Lehler ve Karadağlılar dı. Ayrıca Ermeniler ise ayrı bir mezhep olarak görülürdü. 1492 den sonra Yahudi nüfusu Osmanlı da artmıştır.
Osmanlı ailesinde ise dini nikâhı Kadılar kıyar, çok eşli bir aile yapısı var. Önemli kişilerin birçoğunun haremleri var, konaklarda otururlardı. Hizmetkârlar dadılar vs. var Osmanlı toplumunda az da olsa köleye rastlanır. Evlilikte mehir adı verilen başlık parası vardır.
Osmanlı toplumunda Ahi Loncaları ve Vakıfların yeri büyüktür. Muhtaçlara yardım için birçok vakıf açılmıştır. Diyebiliriz ki dünya da en çok vakıf kuran toplum Osmanlı toplumudur.
Osmanlı Saray yaşantısı ise; Sarayda Birun, Enderun ve Harem bölümlerinde yaşam sürerdi. Haremde kadınlara müzik, resim, din ve edebiyat gibi dersler verilirdi. Osmanlılarda tatil günü Cuma idi. Şehirlerde esnaf, Tüccar ve memur-askerler yaşardı. Köylerde tarım, göçebelerde ise hayvancılık yapılırdı.